Τα χρόνια της κατοχής υπήρξαν σκληρά κι ανελέητα για τη ζωή των ανθρώπων. Ποτέ μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα δεν έγιναν τόσα πολλά. Η πείνα, ο κίνδυνος, ο έσχατος εξευτελισμός και ο θάνατος κυριάρχησαν σχεδόν σε καθημερινή βάση, φέρνοντας τα πάνω κάτω. Ο υπέρτατος φόβος πήγε κι έφερε τις καρδιές των ανθρώπων και τα παιδιά είδαν τα λιγνά κορμιά τους να ψηλώνουν και να ωριμάζουν μέσα σε λίγες νύχτες. Μεγάλα μυστικά και μηνύματα ζωής και θανάτου θα ταξιδέψουν από σπίτι σε σπίτι και από γειτονιά σε γειτονιά και ανείπωτοι ηρωισμοί και πράξεις θυσίας θα σημαδέψουν το σώμα και το αίμα των καιρών. Όμως, όλα αυτά κάποτε θα φτάσουν στο τέρμα τους, ο πόνος, οι νεκροί και η δυστυχία θα είναι πια μόνο άσχημες μνήμες και οι άνθρωποι θα αρχίσουν για μια ακόμη φορά να ονειρεύονται, επιλέγοντας μέσα από το κουβάρι της ζωής την κόκκινη κλωστή του παραμυθιού.
Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1944, κυβέρνηση στη Σόφια θα σχηματίσει ο Μουράβιεφ. Η κυβέρνηση αυτή θα αποτελείται από πρόσωπα που κατά το 1940 είχαν ταχθεί κατά της συμμετοχής της Βουλγαρίας στον πόλεμο και γενικά ο χαρακτήρας τους θα είναι ρωσόφιλος. Περνάει έτσι και η Βουλγαρία με το δικό της φυσικά τρόπο, στις… συνεμπόλεμες χώρες! ενώ οι βούλγαροι στρατιώτες θα κάνουν την εμφάνισή τους τώρα στους δρόμους των Σερρών με… κόκκινα περιβραχιόνια! Εντωμεταξύ, η κατάσταση θα είναι ιδιότυπη και συνεχώς εξελισσόμενη, οι σχετικές πληροφορίες για την πορεία του πολέμου θα διαδέχονται η μία την άλλη και οι άνθρωποι ολοένα και σχεδόν καθημερινά θα αναγεννώνται μέσα από καινούρια γεγονότα, ενώ ταυτόχρονα θα μεγαλώνει το μέγεθος μιας ανυπόκριτης χαράς και μιας ατέρμονης ελπίδας για την Ελευθερία που ήρθε, μέσα σε κύματα αισιοδοξίας για το μέλλον. Ένας καπετάνιος του εφεδρικού ΕΛΑΣ στα Σέρρας, ο Στάθης Μελισσάς, θυμάται εκείνες τις πρώτες ημέρες της ελευθερίας:
“…Στις 13 Σεπτεμβρίου στα 1944 έρχεται η διαταγή της απελευθέρωσης των Σερρών. Τότε τεθήκανε αμέσως σε επιφυλακή όλες οι δυνάμεις του εφεδρικού ΕΛΑΣ για την αντιμετώπιση κάθε ενδεχομένου. Στις 13 λοιπόν κυκλοφορεί μια προκήρυξη από τους βούλγαρους κομιτατζήδες που τους καλούσε σε επίθεση ενάντια στο ελληνικό στοιχείο και την επιτροπή της απελευθέρωσης. Τότε η οργάνωση του ΕΑΜ αναβάλλει την ημερομηνία της 13ης Σεπτεμβρίου σαν ημέρα της απελευθέρωσης για την επομένη… Φαίνεται ότι ήταν στο πρόγραμμα η αντεπανάσταση που είπαμε προηγούμενα που θα γίνονταν και στη Σόφια και στην Ανατολική Μακεδονία ταυτόχρονα σε συνεργασία με τον Μύλερ… Είχανε καμιά δέκα χιλιάδες στρατό στην περιοχή αυτή. Την άλλη μέρα όμως η στρατιωτική διοίκηση των Βουλγάρων στα Σέρρας υποχώρησε και δεν πειθάρχησε στην απόφαση αυτή του Συράκωφ και τότε ο Μέραρχος παραδίδει μαζί με τον βούλγαρο δήμαρχο την πόλη και απομονώνει τα συντάγματα που είχε…”
Στα Σέρρας, και ύστερα από την υποχώρηση και του τελευταίου γερμανού στρατιώτη από την Ελλάδα, εξακολουθεί να παραμένει μια μεραρχία βουλγαρικού στρατού, ένα τάγμα μηχανικού, ένα σύνταγμα πεζικού και μερικά άλλα μικρότερα στρατιωτικά τμήματα σκορπισμένα προς το Στρυμόνα και το Σιδηρόκαστρο. Οι διαβουλεύσεις και οι συνεννοήσεις ανάμεσα σε εκπροσώπους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τους Βούλγαρους θα συνεχιστούν μέχρι αργά το βράδυ της 13ης Σεπτεμβρίου. Ο Χρήστος Κοσμίδης, διοικητής του Αρχηγείου Μποζ-Νταγ του ΕΛΑΣ, που διαδέχθηκε τις τελευταίες μέρες τον μέχρι τότε διοικητή του τον Βλαχογιώργη, θυμάται:
“…στις 13 τα μεσάνυχτα έρχεται ο Μπαρμπαλέξης μαζί με τον βούλγαρο δήμαρχο των Σερρών ο οποίος προηγούμενα ήταν με το βουλγάρικο καθεστώς, αλλά αυτή τη φορά στάθηκε σαν αντιφασίστας για να βοηθήσει … Εν τω μεταξύ η νομαρχιακή επιτροπή του ΕΑΜ Σερρών είχε πάρει απόφαση όλες οι απελευθερωτικές οργανώσεις του ΕΑΜ να έρθουν σε διαπραγματεύσεις με τις βουλγαρικές φασιστικές αρχές οι οποίες και θα παρέδιδαν τις στρατιωτικές και πολιτικές αρχές στις δικές μας εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις…”
Έτσι, και ύστερα από πολύωρες συζητήσεις και διαβεβαιώσεις των βουλγαρικών κυρίως αρχών, τελικώς παίρνεται η απόφαση να μπούνε οι ένοπλοι αντάρτες του ΕΛΑΣ στην πόλη των Σερρών την επόμενη μέρα.
Η πλατεία ήταν γεμάτη…
Το νέο κυκλοφορεί σαν αστραπή από σπίτι σε σπίτι και το ξημέρωμα της 14ης Σεπτεμβρίου, από τα βαθιά χαράματα, οργανωμένα μέλη του ΕΑΜ μοιράζουν δεξιά κι αριστερά καινούριες προκηρύξεις με τις οποίες ανακοινώνεται και επίσημα πλέον η κάθοδος των ελασιτών στα Σέρρας.
Ταυτόχρονα, σε όλη την πόλη χτυπούν χαρμόσυνα οι καμπάνες των εκκλησιών, δίνοντας τον πανηγυρικό τόνο της ημέρας, ενώ όλος ο κόσμος βρίσκεται στους δρόμους και στα πεζοδρόμια, κρατώντας στα χέρια του τις ελληνικές σημαίες. Είχαν κιόλας διαδοθεί σαν αστραπή τα καλά νέα και όλοι πια περίμεναν από στιγμή σε στιγμή την είσοδο και την παρέλαση των ανταρτών του ΕΛΑΣ. Από αυτήν την είσοδο του Ελληνικού Λαϊκοαπελευθερωτικού Στρατού στην πόλη των Σερρών, ο Χρήστος Κοσμίδης θυμάται:
«Στις 14 Σεπτεμβρίου φτάσαμε στα ασβεστάδικα και δια μέσου του δημόσιου δρόμου που έρχεται από την ανατολική περιοχή των Σερρών κατεβήκαμε προς το κέντρο της πόλης σε φάλαγγα κατά τριάδες με τη σημαία τη γαλανόλευκη κυματίζουσα. Δίπλα μου είχα τον καπετάνιο καθώς και δύο σεβάσμιους μόνιμους αντισυνταγματάρχες, τον Αλεξανδρόπουλο και τον Γεώργιο Γλύπτη. Έτσι προχωρήσαμε προς το κέντρο όπου ο ίδιος ο βούλγαρος Μέραρχος ήρθε και εκεί προς τον “Όρφέα” και αφού χαιρέτησε την ελληνική σημαία, με χειραψία μας παρέδωσε την πόλη. Από το πρωί ακούγαμε τις καμπάνες, ο κόσμος όλος είχε συγκεντρωθεί δεξιά κι αριστερά του δρόμου έτσι όπως κατεβαίναμε και μας έραινε με αγκαλιές από λουλούδια. Όταν φτάσαμε στο κέντρο της πλατείας Ελευθερίας άρχισαν τα αγκαλιάσματα μεταξύ γνωστών κι αγνώστων, ένα πανηγύρι χαράς ανάμεσα στους αντάρτες του ΕΛΑΣ και όλου του πληθυσμού της πόλης που σύσσωμος είχε κατέβει στην κεντρική μας πλατεία. Στη συνέχεια τα στελέχη μας ανέβηκαν σ’ ένα κτίριο δίπλα στην Εθνική τράπεζα (σ.σ. το σημερινό σπίτι του γιατρού Παπαβασιλείου, όπου τότε στεγαζόταν η τράπεζα της Ελλάδος), από το μπαλκόνι του οποίου και μίλησε ο γραμματέας του ΕΑΜ Μπαρμπαλέξης, που το πραγματικό του όνομα ήταν Λευτέρης Ματσούκας και καταγόταν από το Βόλο… Η πλατεία ήταν γεμάτη. Κάθε τόσο ακούγονταν συνθήματα του ΕΑΜ, λουλούδια, πανηγυρική ατμόσφαιρα πέρα για πέρα… O Μπαρμπαλέξης μίλησε για τους σκοπούς του ΕΑΜ. Ύστερα μίλησα κι εγώ για τον αγώνα που έφκιανε ο ΕΛΑΣ σε κάμπους και χωριά της πατρίδας μας για να την απελευθερώσει. Ύστερα από τις ομιλίες έγινε ένα πραγματικό πανηγύρι στην πλατεία με το λαό και τους αντάρτες, που κράτησε μέχρι αργά το βράδυ. Χορός, γλέντι, τραγούδι και ταυτόχρονα εμείς να ετοιμάζουμε τον καταυλισμό των τμημάτων μας μέσα στο γυμνάσιο Αρρένων…
Έτσι ο ΕΛΑΣ παρέλαβε τις στρατιωτικές αρχές από τους Βουλγάρους και δημιούργησε το δικό του φρουραρχείο που από εδώ και πέρα θα τηρούσε την τάξη μέσα στην πόλη. Ύστερα συγκροτήσαμε την εθνική πολιτοφυλακή. Έτσι απελευθερώσαμε όλους τους φυλακισμένους, 570 τον αριθμό, έλληνες αγωνιστές καθώς και βούλγαρους αντιφασίστες. Στη συνέχεια τοποθετήσαμε ως νομάρχη τον Κόκκινο και ως δήμαρχο της πόλης τον Καντά. Έτσι μέσα σε τέσσερις μέρες καταφέραμε να συγκροτήσουμε το 21ο σύνταγμα του ΕΛΑΣ που αποτελούνταν από τρία τάγματα. Από τους άνδρες αυτούς πήρα 150, τους πλέον εμπειροπόλεμους και μπαρουτοκαπνισμένους και πήγαμε να απελευθερώσουμε την Δράμα…».
Ύστερα από μερικές μέρες θα κυκλοφορήσει στα Σέρρας η προκήρυξη των πρώτων ελεύθερων εκλογών για την ανάδειξη δημάρχου και δημοτικού συμβουλίου, που είχαν να γίνουν από το 1934, χρονιά κατά την οποία είχε εκλεγεί για πρώτη φορά “κόκκινος δήμαρχος”, ο Διονύσης Μενύχτας.
Ταυτόχρονα προκηρύσσονταν εκλογές και για καινούριους θεσμούς, όπως αυτός της καθιέρωσης αιρετού Λαϊκού Δικαστηρίου. Δικαίωμα ψήφου, αλλά και υποψηφιότητα είχαν όλοι οι πολίτες, άνδρες και γυναίκες, που είχαν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Στη σχετική προκήρυξη, με την οποία ανακοινώνονταν εκτός των άλλων πως όσοι επιθυμούσαν να βάλουν υποψηφιότητα θα έπρεπε να υποβάλουν την ανάλογη αίτηση «στην εφορευτική επιτροπή των εκλογών, στα γραφεία της Δημαρχίας μέχρι της 27ης Σεπτεμβρίου ημέρα Τετάρτη και ώρα 5 μ.μ.», διαβάζουμε:
«…Γι’ αυτό σύσσωμοι οι ψηφοφόροι, με γέλια και χαρές, για το μεγάλο γεγονός της λαϊκής λευτεριάς, στις κάλπες. Όλοι όσοι θεωρούν τον εαυτόν τους ικανό να προσφέρουν υπηρεσία στην πόλη και να εκδικάσουν τους εγκληματίες πολέμου, ας υποβάλλουν υποψηφιότητα για τ’ ανωτέρω αξιώματα… Η εκλογή των ικανών και αρίστων, στους οποίους θα εμπιστευθούμε τη διαχείριση των κοινών μας προβλημάτων ας δείξουμε ότι δεν είναι πράξις αργόσχολος, αλλά ύψιστο συνειδητό καθήκον προς το συμφέρον της ολότητος και την ευτυχίαν της κοινωνίας μέσα στην οποίαν ευημερεί το άτομον… Τονίζομεν ακόμα μια φορά -κατέληγε η προκήρυξη- ότι η 29η Σεπτεμβρίου θα θεωρηθή ως ημέρα εορτάσιμος και επομένως όλα τα μαγαζιά και όλες οι επιχειρήσεις θα αργήσουν για την εκπλήρωση του υψηλού καθήκοντος της εκλογής των αρχόντων μας…».
Εκείνος ο Σεπτέμβριος του 1944, που η Λευτεριά θα στήσει το δικό της δοξαστικό χορό σε κάμπους, πολιτείες και χωριά, θα είναι μια γιορτή σώματος και ψυχής για τους ανθρώπους της πατρίδας μας, που νιώθουν επιτέλους ελεύθεροι ύστερα από μια βαριά κι αιματηρή τετράχρονη σκλαβιά. Οι πινακίδες των καταστημάτων ξαναγράφονται στα ελληνικά, οι εκκλησίες ξαναρχίζουν τη θεία λειτουργία στην ελληνική γλώσσα και όσοι έχουν ραδιόφωνα ακούνε πλέον στη διαπασών και με υπερηφάνεια το «Εδώ Λονδίνο». Ταυτόχρονα όμως είναι και μέρες ευθύνης και περισυλλογής. Και ίσως οι περισσότεροι να μην υποψιάζονται πως οι μέρες αυτές της χαράς και της ελευθερίας κρύβουν βαθιά μέσα τους τη σπορά ενός εμφύλιου, και πως πολύ γρήγορα θα τις διαδεχθούν οι μαύρες μέρες της σιωπής, του φόβου και του ανοιχτού πια αδελφοκτόνου σπαραγμού. Όλα θα γίνουν ξαφνικά κι απρόσμενα σαν από κάποιο ξεχασμένο εφιάλτη κι ένα απέραντο εχθρικό τοπίο θα αναδυθεί μέσα από την ίδια τη ζωή, που πάνω του οι άνθρωποι θ’ αρχίσουν το πανάρχαιο αλληλοφάγωμά τους. Όμως προς το παρόν, άλλος λίγο κι άλλος περισσότερο, φαίνεται πως εξακολουθούν να πιστεύουν ότι κάτι πάει ν’ αλλάξει στον κόσμο και πως κάτι καινούριο κι άπιαστο φαίνεται να κοιλοπονάνε οι μέρες και οι εποχές. Το αλάθητο αισθητήριο, το καλά ακονισμένο και δοκιμασμένο ιδίως τα τελευταία χρόνια, κάνει τους ανθρώπους περισσότερο να αισθάνονται παρά να κατανοούν τα γεγονότα στις πραγματικές τους διαστάσεις και λεπτομέρειες έτσι όπως αυτές θα διαμορφώνονται τώρα σχεδόν καθημερινά γύρω τους.
Οι πρώτες εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου 1944 και άλλες εκδηλώσεις
Υποψήφιοι δήμαρχοι γι’ αυτές τις πρώτες εκλογές είναι ο Θεόδωρος Δ. Καντάς και ο Κωνσταντίνος Αλ. Φωκάς. Υπάρχουν επίσης 20 υποψήφιοι για τις θέσεις των δημοτικών συμβούλων καθώς και 9 για τις θέσεις των Λαϊκών Δικαστών. Δήμαρχος από τις κάλπες της 29ης Σεπτεμβρίου θα ανακηρυχτεί ο Θ. Καντάς. Στις 2 Οκτωβρίου το νέο δημοτικό συμβούλιο Σερρών συνέρχεται στην πρώτη του συνεδρίαση και αποφασίζει τη σύσταση επιτροπών” και στις 5 Οκτωβρίου παίρνει μια ολόκληρη σειρά από αποφάσεις, όπως π.χ. το προϊόν της φορολογίας των τσιγάρων να θεωρείται δημοτικό έσοδο, καθώς και το άνοιγμα των σχολείων για τις 9 Οκτωβρίου. Στις 7 Οκτωβρίου ο δήμαρχος Θ. Καντάς θα υπογράψει και την πρώτη του ανακοίνωση προς το σερραϊκό λαό, καλώντας τον για την επομένη στην εκκλησία των Μεγάλων Ταξιαρχών “όπου θα τελεσθή επίσημος Δοξολογία επί τη απελευθερώσει”. Στην ανακοίνωση προστίθεται πως «…στις 11 π.μ. θα λάβη χώραν μεγάλη Λαϊκή συγκέντρωση στην πλατεία Αίγλη-Κρονίου όπου τα γραφεία του Ε.Α.Μ. εις την οποία θα ομιλήσουν προς τον Σερραϊκό λαό αντιπρόσωποι των οργανώσεων. Όλη η πόλη πρέπει να σημαιοστολισθή με τις εθνικές μας σημαίες και αν είναι δυνατόν και με τις συμμαχικές».
Οι «ανακοινώσεις», οι «προκηρύξεις» και οι «διακηρύξεις» θα διαδέχονται όλες αυτές τις μέρες η μία την άλλη, ενώ στην πόλη παρεπιδημεί μια διασυμμαχική επιτροπή που έρχεται από τη Σόφια και αποτελείται από έναν άγγλο, έναν ρώσο, έναν αμερικάνο και έναν έλληνα αξιωματικό. Στις 13 Οκτωβρίου καλείται ο σερραϊκός λαός με παρέλαση στρατού, πολιτοφυλακής, εφεδρικού ΕΛΑΣ και οργανώσεων να γιορτάσει την απελευθέρωση της Αθήνας, στις 15 του ίδιου μήνα η «Εθνική Αλληλεγγύη» καλεί το λαό σε μνημόσυνο στη Μητρόπολη «γι’ αυτούς που έπεσαν στο σημερινό μας αγώνα»και στις 26 Οκτωβρίου με άφατη χαρά οι Σερραίοι θα δουν να αναχωρεί από την αγαπημένη τους πολιτεία τελικά και ο τελευταίος βούλγαρος στρατιώτης.
Τον Οκτώβριο του 1944 το γέλιο πρέπει να ξανανθίσει στα χείλια των ανθρώπων. Το κατανοούν πρώτοι και καλύτεροι οι νέοι της εποχής, τα νιάτα της ΕΠΟΝ, που σπεύδουν να ιδρύσουν με πρωτοβουλία τους έναν «προοδευτικό σύλλογο» με το όνομα «Αναγέννησις» και έδρα την πόλη των Σερρών. Σκοπός του συλλόγου θα είναι «…να δώσει το γέλιο, τη χαρά, το τραγούδι, να κάνει γερά σώματα, γερό μυαλό και με το σύλλογο αυτό να μπορέσει ο νομός μας να εξυψωθεί στο επίπεδο των άλλων προοδευτικών και πολιτισμένων τόπων, πράγματα που μέχρι σήμερα μας είχε αφαιρέσει o φασισμός…», ενώ θα περιλάβανε και τμήματα αθλητισμού, μουσικής, θεάτρου και ορειβασίας. Όλοι πια τώρα πιστεύουν πως η χαρά και η δημιουργία θα κυριαρχήσουν από τη μια μέχρι την άλλη άκρη στη λαβωμένη πατρίδα μας. Όλοι πιστεύουν, ελπίζουν κι ονειρεύονται.
Όμως, όπως όλα σχεδόν τα όνειρα τελειώνουν πολύ γρήγορα, έτσι και τώρα αυτά δεν θα αργήσουν να παραχωρήσουν τη θέση τους σ’ έναν μακροχρόνιο σκοτεινό εφιάλτη, με τις επόμενες μέρες να σημαδεύονται μέχρι το κόκαλο από τα αιματηρά αδερφοκτόνα γεγονότα του Δεκέμβρη, που λαβαίνουν χώρα στην Αθήνα. Καλοακονισμένα πελέκια θα αρχίσουν ν’ αστράφτουν στα σκοτεινά και κανείς δεν θα είναι σίγουρος για το τι μπορούν να γεννήσουν οι νύχτες που έρχονται, ώσπου τελικά μια πελώρια ήττα του Ανθρώπου να σφραγίσει τα γεγονότα και Ελλάδα και Έλληνες να κατρακυλήσουν στο ερεβώδες βάραθρο του εμφύλιου σπαραγμού, που άνοιξε κάτω από τα πόδια τους…
Εντωμεταξύ οι συγκεντρώσεις συμπαράστασης θα γίνονται η μία πίσω από την άλλη στις «εαμοκρατούμενες» πόλεις, ψηφίσματα κι ανακοινώσεις εαμικών και άλλων οργανώσεων και επιτροπών θα στέλνονται στην Αθήνα και θα δημοσιεύονται στις εαμικές εφημερίδες ταυτόχρονα με ατελείωτους καταλόγους συγκέντρωσης «ειδών πρώτης ανάγκης για την αγωνιζόμενη και χειμαζόμενη αδούλωτη Αθήνα…».
Έχουν φτάσει κιόλας τα πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα με την αγωνία των ανθρώπων στο αποκορύφωμά της, ενώ άγριος και απειλητικός θα προμηνύεται ο καινούριος χρόνος. Όμως, ανάμεσα σε όλα αυτά, κυρίως οι νέοι άνθρωποι μπορούν και βρίσκουν μερικές στιγμές που θέλουν και τις ντύνουν με την προσωπική τους χαρά και την ευχαρίστηση. Έτσι, στις 8 Ιανουαρίου του 1945, στα Σέρρας, ο σύλλογος της «Αναγέννησης»(«σωματείο δημιουργημένο από τα φλογοβόλα νιάτα της ΕΠΌΝ, αμέσως μετά την απελευθέρωσή μας» γράφει η εφημερίδα του ΕΑΜ «Νίκη»), ανεβάζει στο «Κρόνιον» δύο δραματικά έργα. Πρώτο το «Να ζει το Μεσολόγγι» του Βασίλη Ρώτα και δεύτερο ένα «τρίπρακτο δράμα του συμπολίτη μας συναγωνιστή Γ. Καφταντζή (Μαλέα) εμπνευσμένο από τον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα» ενώ αναγγέλλεται από την ίδια εφημερίδα ο «μουσικός κολοσσός» του 1942, «Μελωδίες του Καυκάσου», που θα παίζεται ταυτόχρονα στους κινηματογράφους «Κρόνιον» και «Πάνθεον». Στις 16 Ιανουαρίουανεβαίνει μια καινούρια θεατρική επιθεώρηση του Γιώργου Καφταντζή με τον χαρακτηριστικό τίτλο ” Ό,τι θέλει ο Λαός”. Η μουσική επιμέλεια του έργου, που η πρώτη του παράσταση είναι στις 7 το βράδυ, ανήκει στον Κ. Σταυρόπουλο.
Όμως, οι εξελίξεις στην πολιτική ζωή της χώρας θα είναι οδυνηρές και ραγδαίες. Στις 4 Δεκεμβρίου 1944 στην Αθήνα αρχίζουν τα «Δεκεμβριανά», στις 25 ο Τσώρτσιλ και ο ‘Ηντεν φθάνουν στην ελληνική πρωτεύουσα για να ορκιστεί στη συνέχεια αντιβασιλέας ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, που στις 3 Ιανουαρίου ορκίζει με τη σειρά του πρωθυπουργό το στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα. Στις 12 Φεβρουαρίου 1945 υπογράφεται η συμφωνία της Βάρκιζας που γιορτάζεται με μεγάλη συγκέντρωση όλων των σερραϊκών Εαμικών οργανώσεων στην πλατεία Ελευθερίας την επόμενη της υπογραφής της (13 Φεβρουαρίου). Σύμφωνα με αυτήν, εκτός από τον αφοπλισμό και τη διάλυση του ΕΛΑΣ, στο ένατο και τελευταίο της άρθρο προβλεπόταν η διεξαγωγή γνήσιου και ελεύθερου δημοψηφίσματος για το πολιτειακό ζήτημα το ταχύτερο δυνατόν και μάλιστα μέσα στο έτος, για να μπορέσουν να ακολουθήσουν εκλογές συντακτικής συνέλευσης για την κατάρτιση νέου Συντάγματος. Στις 7 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, οι Άγγλοι αποπέμπουν το στρατηγό Πλαστήρα και κάνουν πρωθυπουργό το ναύαρχο Πέτρο Βούλγαρη, ενώ από τις 15 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς η αστυνομία και η χωροφυλακή αναλαμβάνουν την ασφάλεια σε όλη τη χώρα. Στις 9 Φεβρουαρίου 1945 εγκαινιάζεται στα Σέρρας η «Τράπεζας του Λαού», στις 10 τελειώνει η κατασκευή των δύο κατεστραμμένων γεφυριών πάνω από τον ποταμό Στρυμόνα στο ύψος του χωριού Στρυμονικό, που είχαν ανατιναχθεί από τους υποχωρούντες Γερμανούς ανάμεσα στις 15-18 Σεπτεμβρίου του 1944 και την επομένη στην πλατεία Ελευθερίας θα τελεσθεί μνημόσυνο στη μνήμη των «Ηρώων που έπεσαν για την λευτεριά και ανεξαρτησία της πατρίδας μας». Ομιλητής στη μεγάλη αυτή συγκέντρωση θα είναι ο Ι. Πατσόπουλος. Στις 26 Φεβρουαρίου το Δημοτικό συμβούλιο καθιερώνει σαν εθνική τοπική γιορτή την 14η Σεπτεμβρίου και στις 4 Μαρτίου γίνονται τα εγκαίνια του νέου Λαϊκού Νοσοκομείου. Σαν κτίριο χρησιμοποιούνται τα παλιά γραφεία της εταιρείας Μονκς Γιούλεν και αργότερα αυτά της ΕΤΥΕΜ-ΕΣΥΕΜ.
Αλλάζουν οι ονομασίες στους δρόμους και τις πλατείες
και έρχονται οι πρώτοι Εθνοφύλακες
Στις αρχές του Μαρτίου το Δημοτικό συμβούλιο παίρνει την απόφαση να αλλάξει μερικά από τα ονόματα των σερραϊκών δρόμων. Έτσι μετονομάζονται η οδός 4ης Αυγούστου σε οδό Αθήνας, η οδός Βασιλίσσης Σοφίας σε οδό Μποζ-Νταγ, η Βασιλέως Γεωργίου Α’ σε Αλή Μπαμπά, η Π. Τσαλδάρη σε Ε.Λ.Α.Σ., η Πρίγκιπος Νικολάου σε Πειραιά, η Βασιλέως Αλεξάνδρου σε Ε.Π.Ο.Ν, η Πρίγκιπος Χριστοφόρου σε Γεωργίου Δράκου, η οδός Ίωνος Δραγούμη σε Δημ. Γληνού, η Βασιλέως Βασιλείου σε Εθνικής Αλληλεγγύης, η Πλατεία Εμπορίου σε Πλατεία Ανεξαρτησίας, η Ιωάννου Μεταξά σε Εθνικού Συμβουλίου, η Πλατεία Κρονίου σε Πλατεία Ε.Α.Μ., η Κωνσταντινουπόλεως σε 14ης Σεπτεβρίου 1944 και η Πλατεία Δήμητρας σε Πλατεία Λαοκρατίας.
Ύστερα θα καταφτάσουν οι πρώτοι εθνοφύλακες. Στις 18 Μαρτίου, o γενικός διοικητής Αν. Μακεδονίας Κωνσταντόπουλος θα μιλήσει σε μεγάλη συγκέντρωση που θα πραγματοποιηθεί στην κεντρική πλατεία Ελευθερίας, όπου Εαμίτες και Ενεσίτες θα διαγωνίζονται σε συνθήματα και… ενθουσιασμό και την Τετάρτη, στις 21 Μαρτίου, έρχεται στα Σέρρας ο νέος νομάρχης Στέφανος Νίκογλου, που τον υποδέχονται ο δήμαρχος Θ. Καντάς, o μέχρι τότε νομάρχης Γ. Κόκκινος και ο διοικητής της Εθνοφυλακής. Δύο μέρες αργότερα με έγγραφο της νομαρχίας καλείται ο μέχρι τότε δήμαρχος Θ. Καντάς να παραδώσει τον Δήμο στον τέως γραμματέα του, τον Αθ. Μητακίδη, και πριν συμπληρωθεί το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου θα καταφτάσει στην πόλη των Σερρών η στρατιωτική δύναμη της 7ης Ταξιαρχίας. Διοικητής της δύναμης αυτής θα είναι ο παλαίμαχος συνταγματάρχης Παπαγεωργίουκαι τα γραφεία της ταξιαρχίας θα εγκατασταθούν στο μέγαρο της πρώην κλινικής Αργυριάδη, εκεί που σήμερα υψώνεται το κτιριακό συγκρότημα γραφείων επί της Μεραρχίας 25.
Ταυτόχρονα και ενώ αποσύρονται από την αγορά τα μέχρι τότε κυκλοφορούντα λέβα, ένα μεγάλο κύμα «λευκής τρομοκρατίας», όπως ονομάσθηκε από τους αριστερούς, θα αρχίσει να σαρώνει το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας και κυρίως την επαρχία. Έτσι, αρχίζουν και βλέπουν το φως της δημοσιότητας στον τοπικό και προσκείμενο προς τα εαμικά κόμματα τύπο, οι διώξεις που αρχίζουν και υφίστανται οι αριστεροί των πόλεων και της περιφέρειας, μέσα από το νέο κλίμα της εγκαθίδρυσης μιας άλλης τάξης πραγμάτων στον τόπο, εκείνης των νικητών της «μάχης της Αθήνας». Από την άλλη δεv είναι και λίγες οι καταγγελίες που δημοσιεύονται στις τοπικές δεξιές εφημερίδες αλλά και ανακοινώσεις σχετικές με «εγκλήματα των αριστερών», τόσο κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών της κατοχής, όσο και των πρώτων της απελευθέρωσης.
Τον Ιούνιο του 1945 ανασυγκροτείται ο «λαϊκότερος μουσικοαθλητικός» σύλλογος του Απόλλωνος, που λόγω της κατοχής είχε αποδιοργανωθεί, και εκλέγεται η πρώτη μεταπολεμική προσωρινή διοικούσα του επιτροπή, που την αποτελούν οι: Στ. Σταυρίδης, Δημ. Φωκάς, Ευστάθ. Κουκουλάς, Κ. Γλύστρας, Ν. Κυριακόπουλος, Ν. Δέλτσος και Α. Κεραμιδάς. Από τις 3 Ιουνίου το εξοχικό κέντρο διασκέδασης ο «Τσέλιος», στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων, καθιερώνει τα χορευτικά Ζουρ-Φιξ, όπως τα προαναγγέλλει, για κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, και στις 27 του ίδιου μήνα έρχεται στα Σέρρας, στο καλοκαιρινό «Ρεξ», το «Θέατρον Τέχνης» με το έργο «Τοπάζ» του γάλλου συγγραφέα Πανιόλ. Από τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού και ενώ αρχίζει να εδραιώνεται το κράτος και η δημόσια διοίκηση, αρχίζουν να επιστρέφουν στην πόλη τους όλοι σχεδόν οι Σερραίοι που την είχαν εγκαταλείψει κι είχαν φύγει με τον ερχομό των Βουλγάρων, άλλος για τη Θεσσαλονίκη κι άλλος για την Αθήνα. Επιστρέφουν έτσι, γιατροί, δικηγόροι, έμποροι, κτηματίες, ενώ από την Τετάρτη, 6 Ιουνίου, αρχίζει τη λειτουργία της η νεοσυσταθείσα ειδική επιτροπή για την επαλήθευση των διαφόρων ζημιών που προξένησαν οι Βούλγαροι στην πόλη των Σερρών. Την επιτροπή αποτελούν ο δήμαρχος Σερρών Γεώργιος Μόσχος (που διαδέχθηκε επίσημα από τις 4 Ιουνίου τον Αθ. Μητακίδη) ως πρόεδρος, καθώς και ο Ιωάννης Σχοινάς, ο Γεώργιος Τσάμης (γιατρός), ένας αντιπρόσωπος του ιατρικού συλλόγου, ο έμπορος Κύρος Κύρου, ως εκπρόσωπος του εμπορικού συλλόγου της πόλης, o Στέφανος Αναστασίου ως εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών και Βιοτεχνών και ο Αργύρης Ψάρρης, δικηγόρος, ως εκπρόσωπος του Δικηγορικού σώματος. 6.500 «δηλώσεις ζημιών» θα υποβληθούν τις πρώτες κιόλας μέρες από τη σύσταση και λειτουργία της επιτροπής και όλοι πια περιμένουν με κάποια ελπίδα τον καταρτισμό των πινάκων, βάσει των οποίων και σύμφωνα με τη συνθήκη ανακωχής, η Ελλάς θα ζητήσει την αποκατάσταση των ζημιών εκ μέρους της Βουλγαρίας.
Ταυτόχρονα από την εισαγγελία πλημμελειοδικών ανακοινώνεται πως όσοι κατέχουν κάποια συγκεκριμένα στοιχεία μπορούν να υποβάλουν μηνύσεις εναντίον όσων συνεργάσθηκαν με τον εχθρό. Αρχίζουν έτσι οι πρώτες καταγγελίες και οι πρώτες συλλήψεις, ενώ από την οικονομική εφορία Σερρών ανακοινώνεται η εγκύκλιος «περί ειδικής φορολογίας των κατά την πολεμικήν περίοδον πλουτησάντων εν συνεργασία μετά των Βουλγάρων και Γερμανών». Αντικείμενο της φορολόγησης είναι «το σύνολον των κερδών άτινα επραγματοποίησαν τα πάσης φύσεως φυσικά ή νομικά πρόσωπα από της 23ης Οκτωβρίου 1940 μέχρι τέλους Δεκεμβρίου 1944 εφ’ όσον υπερέβησαν το ποσό των 500.000 δρχ.». Όλες αυτές οι καταγγελίες και οι στη συνέχεια μηνύσεις θα πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει σύμφωνα με τις εισαγγελικές ανακοινώσεις μέχρι τις 20 Ιουλίου. Αρχίζουν λοιπόν οι καταγγελίες και δίνεται έτσι η ευκαιρία για μια σειρά από συλλήψεις αγνώστων και ασήμαντων στην ουσία προσώπων, τα ονόματα των οποίων δημοσιεύονται, ανάλογα με το πού ανήκει ιδεολογικά ο συλληφθείς, είτε στις εφημερίδες των αριστερών είτε στις τότε εφημερίδες των εθνικοφρόνων.
Στις 15 Ιουνίου του 1945 επανέρχεται στην πόλη των Σερρών και ύστερα από απουσία αρκετών χρόνων ο «διακεκριμένος πολιτευτής και πρώην βουλευτής του νομού μας κ. Κωνσταντίνος Καραμανλής» που γίνεται «αντικείμενο θερμοτάτων λαϊκών εκδηλώσεων». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που είναι αποφασισμένος να συνεχίσει την πολιτική του καριέρα, ξανανοίγει το δικηγορικό του γραφείο στη σημερινή οδό Μανόλη Ανδρόνικου και αρχίζει τις επαφές με φίλους και ψηφοφόρους του. Ύστερα δέχεται επιτροπές χωρικών, ανακοινώνει τις ενέργειές του για την ίδρυση καπνικού οργανισμού, επισκέπτεται τις πόλεις και τα χωριά του νομού και στη συνέχεια, σε συνεργασία και με τους άλλους πρώην Λαϊκούς βουλευτές και πολιτευτές, θα προσπαθήσει να οργανώσει το Λαϊκό Κόμμα στην πόλη των Σερρών.
Την Τετάρτη, στις 11 Ιουλίου, στην αίθουσα τελετών τoυ Δήμου Σερρών «πλείστοι όσοι επιστήμονες και διανοούμενοι της πόλεως» παίρνουν απόφαση να ιδρύσουν παράρτημα της «Εθνικής Ενώσεως Βορείων Ελλήνων». Κεντρικός ομιλητής της συγκέντρωσης είναι ο Σερραίος Τριαντάφυλλος Θεοδωρίδης. Στη συνέχεια υπογράφεται το πρακτικό της ίδρυσης και γίνονται οι ανάλογες αρχαιρεσίες. Αρχαιρεσίες όμως, τις πρώτες μετά τον πόλεμο, έχουν αυτές τις μέρες και οι δικηγόροι, που εκλέγουν προσωρινή διοικούσα επιτροπή που αποτελείται από τους Αστ. Θ. Παντόπουλο (πρόεδρο), Κων. Πεταλωτή, Ευρ. Μπουκουβάλα, Κων. Πατσόπουλο και Αθ. Χορταρά. Στις 15 Ιουλίου πραγματοποιείται ογκώδης συγκέντρωση διαμαρτυρίας των Σερραίων στο κινηματοθέατρον «Κρόνιον»«διά τον στιγματισμόν των Αλβανικών ωμοτήτων των διαπραττομένων εις βάρος του ελληνικού βορειοηπειρωτικού στοιχείου και δια την ένωσιν της βορείου Ηπείρου μετά της μητρός Ελλάδος» και εκδίδεται το ανάλογο ψήφισμα που επιδίδεται στις αρμόδιες αρχές, καθώς και «προς τους εν Αθήναις Αντιπροσώπους των Συμμάχων και Ηνωμένων Εθνών Αγγλίας, Αμερικής, Γαλλίας και Ρωσίας».
Στις 28 Ιουλίου, στο θέατρο «Κρόνιον» θ’ αρχίσει τις παραστάσεις του ο θίασος οπερέτας της Τούλας Δράκου, με το έργο «Παρέλασις Λευτεριάς» και θα συνεχίσει ανεβάζοντας το έργο του Κ. Ζαχαρόπουλου«Έκανα λάθος», με την επταετή μικρούλα Καίτη Πέννα, ενώ θα εξακολουθεί να δίνει παραστάσεις «καθ’ εκάστην με νέον έργον». Στις 15 Σεπτεμβρίου στον καλοκαιρινό «Έσπερο» παίζεται η ταινία «Ερωτική Σερενάτα» με τη Ζανέτ Μακ Δόναλτ και στο κινηματοθέατρο «Ρεξ» η ταινία «Ο Κυκλών» με τον Έρολ Φλιν, ενώ στις αρχές Οκτωβρίου στο «Κρόνιον» αρχίζουν οι προβολές της ταινίας «Ο Γολγοθάς μιας ψυχής» και στο «Πάνθεον» οι θεατές θα μπορούν να παρακολουθήσουν δύο ταινίες μαζί: την «Κίτρινη κόλαση» και τη«Θύελλα του Νότου».
Εντωμεταξύ, στις 17 Σεπτεμβρίου αρχίζουν τα μαθήματα των γυμνασίων που ξανανοίγουν για πρώτη φορά ύστερα από την τετραετή ξενική κατοχή, και ο καθιερωμένος αγιασμός γίνεται μέσα σε μια πραγματικά συγκινητική ατμόσφαιρα, ενώ μαθητές και καθηγητές ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο. Μόνο που αυτή τη φορά οι μαθητές παραείναι …μεγάλοι στα χρόνια, αφού δεκάδες από αυτούς ξαναγυρίζουν στα μαθητικά θρανία με τέσσερα χρόνια καθυστέρηση και οι περισσότεροι φανατικά …κομματικοποιημένοι! Έτσι, κανείς δεν παραξενεύεται, όταν ύστερα από μερικούς μήνες, και συγκεκριμένα στις 20 Φεβρουαρίου του 1946, στους τοίχους του Γυμνασίου, χίτες μαθητές θα γράψουν με μεγάλα γράμματα: «Η “Χ ” και η μαύρη χειρ αγρυπνεί. Χτυπήστε με πέτρες και ξύλα τον καθηγητή Κωστόπουλο».
Πέρα όμως από τον κινηματογράφο που προαναφέραμε, υπάρχουν αυτήν την εποχή και άλλου είδους εκδηλώσεις. Έτσι, στις 27 Σεπτεμβρίου 1945, γιορτάζονται τα τετράχρονα του ΕΑΜ με συγκεντρώσεις στα κινηματοθέατρα «Κρόνιον» και «Πάνθεον». Οι εκδηλώσεις αυτές συνεχίζονται αργά το απόγευμα στο εξοχικό κέντρο του «Τσέλιου», όπου δίνεται και o ανάλογος χορός. Στις 18 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς, στις 3 το απόγευμα στο«Πάνθεον», από την «καλλιτέχνιδα του δράματος»Τασία Αδάμ θα δοθεί διάλεξη με θέμα «Η ζωή της γυναίκας», στην οποία η ομιλήτρια θα καταλήξει:«…-Δεν κηρύττουμε τον σουφραζετισμό, αλλά τον αυτοσεβασμό!». Μετά το πέρας της ομιλίας, η Τασία Αδάμ θα απαγγείλει δύο ποιήματα της Γαλάτειας Καζαντζάκη με τίτλο «Το Δάσος» και ο «Λαός», που γίνονται δεκτά με παρατεταμένα χειροκροτήματα από ένα κοινό που έχει κατακλύσει στην κυριολεξία την πλατεία και τους εξώστες του κινηματοθεάτρου. Η ομιλήτρια θα δώσει στις 24 Οκτωβρίου«ρεσιτάλ απαγγελίας» με έργα ελλήνων και γάλλων ποιητών, ενώ στις 11 Νοεμβρίου, στις 11.30 το πρωί στο «Κρόνιον», θα δοθεί ρεσιτάλ του “διακεκριμένου τενόρου του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Θεσσαλονίκης Κλείτου Ζέγα υπέρ των αναπήρων και θυμάτων πολέμου Ν. Σερρών”. Τον τενόρο στο πιάνο θα συνοδέψει «ευγενώς προσφερθείσα η Μαριγούλα Τσατσαπά αριστούχος του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης» και στις 21 Δεκεμβρίου στην αίθουσα της στρατιωτικής λέσχης Σερρών, από το«Δραματικό Τμήμα» του Μουσικογυμναστικού Συλλόγου «Απόλλων» θα δοθεί θεατρική παράσταση με το έργο του Καβριάκ «Ένοχοι γονείς». Το έργο διδάσκουν και ταυτόχρονα παίρνουν μέρος σ’ αυτό οι επαγγελματίες ηθοποιοί Γ. Ρώης, Δ. Ρώη και Κ. Ντίνος. H παράσταση θα επαναληφθεί ανήμερα των Χριστουγέννων και στις 28 Δεκεμβρίου στο «Πάνθεον» άλλη μία διάλεξη θα συγκεντρώσει πυκνό και ενθουσιώδες ακροατήριο. Διοργανώτρια η Π.Ε. Σερρών του Κ.Κ.Ε., που την αφιερώνει στη μνήμη «του πρωτοπόρου διανοούμενου και αγωνιστή»Δημήτρη Γληνού, με ομιλητή το «συναγωνιστή»Κ. Παπανικολάου.
Εντωμεταξύ στις 19 Σεπτεμβρίου οι κυβερνήσεις της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ εξαγγέλλουν την απόφασή τους να καθυστερήσει το δημοψήφισμα σχετικά με το πολιτειακό και να προηγηθούν οι βουλευτικές εκλογές. Στη 1 Νοεμβρίου του 1945 ορκίζεται στην Αθήνα νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον αρχηγό του τότε Ενωτικού κόμματος Παναγιώτη Κανελλόπουλο, που σε λίγες μέρες και ύστερα από απροκάλυπτη επέμβαση των Άγγλων θα αναγκαστεί σε παραίτηση, για να ανατεθεί στη συνέχεια από τον αντιβασιλέα Δαμασκηνό, ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης, συνασπισμού αυτή τη φορά, στον αρχηγό των Φιλελευθέρων Θεμ. Σοφούλη (22 Νοέμβριου 1945). Ένα σχεδόν μήνα πιο μπροστά θα φτάσουν στην πόλη των Σερρών προερχόμενοι από τη Θεσσαλονίκη οι αντιπρόσωποι της ΟΥΝΡΑ και της«συμμαχικής υπηρεσίας παροχής διευκολύνσεως μεταφορών» που συνοδεύονται από έλληνες κρατικούς λειτουργούς και εκπροσώπους του αγγλικού, του αμερικάνικου και του γαλλικού τύπου, καθώς και από τους προξένους τους της Θεσσαλονίκης. Στο σιδηροδρομικό σταθμό τους υποδέχονται οι αρχές της πόλης, με επικεφαλής το μητροπολίτη Κωνσταντίνο και το δήμαρχο Σερραίων Αθ. Μητακίδη, ενώ από τη Ροδόπολη τους συνοδεύει o νομάρχης Στ. Νίκογλου.
Όλοι ελπίζουν στο ξημέρωμα κάποιων καλύτερων ημερών. Ο περισσότερος κόσμος υποφέρει τα πάνδεινα, υπάρχει πείνα και έλλειψη βασικών ειδών ένδυσης, η αγορά για μια ακόμη φορά περνάει μια οδυνηρή κρίση και ασθένειες που θεριεύουν μέσα στην ανθρώπινη ανέχεια, όπως είναι η φυματίωση, θερίζουν κόσμο και κοσμάκη. Παιδικά συσσίτια λειτουργούν σε καθημερινή βάση στην προσπάθειά τους να διασώσουν από τον αφανισμό την ελπίδα της ζωής, τα αναρρωτήρια των προφυματικών παιδιών είναι γεμάτα, ενώ ο χειμώνας προβλέπεται ιδιαίτερα παγερός και δύσκολος. Ένα σχεδόν χρόνο ύστερα από την απελευθέρωση, και στους παγωμένους σερραϊκούς δρόμους εξακολουθούν να κυκλοφορούν ιδιαίτερα αδυνατισμένοι και περίλυποι οι άνθρωποι, που με κόπο προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους. Οι τιμές σε όλα τα είδη διατροφής, αλλά και στα άλλα είδη πρώτης ανάγκης που είναι δυσεύρετα έχουν πετάξει στα ύψη, και μόνο οι κερδοσκόποι και οι μαυραγορίτες που μπορούν και τα πουλούν «ως φαρμακευτικά είδη» τρίβουν με ικανοποίηση τα χέρια τους. Υπάρχουν τρομακτικές διακυμάνσεις της λίρας που αυτή την εποχή είναι το βασικό «σκληρό» νόμισμα και όλοι φοβούνται πως αν αυτές συνεχισθούν τότε «θα επέλθη μεγάλην αναστάτωσις τοιαύτη που δεν παρατηρήθη ούτε επί Βουλγαροκρατίας και Εαμοκρατίας» γράφει η συντηρητική«Πρόοδος». Στις 3 Ιανουαρίου 1946, στα Σέρρας, στην αίθουσα «Συσσιτίου», θα δοθεί ο χορός της «Εθνικής Αλληλεγγύης», στις 6 του ίδιου μήνα στην ίδια αίθουσα ο χορός του συλλόγου «αγωνιστών εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα 1941-45 ΕΛΑΣ» και στις 12 η πρώτη συναυλία του συλλόγου«Χορωδία Σερρών» στο «Πάνθεον», στη διάρκεια της οποίας ανακοινώνεται πως οι συναυλίες θα συνεχιστούν δωρεάν στις συνοικίες της πόλης, αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα του νομού. Στις 18 και στις 19 Ιανουαρίου ο εκπολιτιστικός σύλλογος «Αναγέννησις» δίνει δύο δωρεάν παραστάσεις με την επιθεώρηση του Γ. Καφταντζή«Ο,τι θέλει ο λαός» για τους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Την ίδια εποχή (22 Ιανουαρίου 1946) ο θίασος «Νέα Σκηνή» δίνει θεατρική παράσταση στη στρατιωτική λέσχη με το έργο του Δημήτρη Μπόγρη “Καινούργια ζωή”, στο «Κρόνιον» θα παίζεται «Η νήσος των χαμένων θησαυρών», στο «Πάνθεον» η ταινία «Το ραντεβού» με τη Διάνα Ντάρμπιν, ενώ επανασυσταίνεται «ο διαλυθείς κατά την περίοδο της 4ης Αυγούστου Σύλλογος γυναικών με την επωνυμία “Ένωση γυναικών”». Την ίδια μέρα δημοσιεύεται και το διάταγμα της προκήρυξης των βουλευτικών εκλογών που ορίζονται για τις 31 Μαρτίου.
‘Υστερα από μερικές μέρες (7 Φεβρουαρίου), το ΕΑΜ εξαγγέλλει την απόφασή του για αποχή από τις εκλογές και στις 13 στο «Πάνθεον» Σερρών πραγματοποιείται μεγάλη εαμική συγκέντρωση με ομιλητές τον Ι. Πατσόπουλο και τον εκπρόσωπο του ΑΚΕ Δαμιανίδη. Στις 20 Φεβρουαρίου στο«Κρόνιον» ανεβαίνει «η ξεκαρδιστική σύγχρονη επιθεώρηση» του Γ. Μαλέα (Καφταντζή)«Οι Σέρρες απ’ την καλή και την ανάποδη», και στις 28 Μαρτίου το υπουργείο των Εσωτερικών ανακοινώνει τις οδηγίες για τις εκλογές σύμφωνα με τις οποίες η ψήφος είναι τουλάχιστον υποχρεωτική.
Μερικές μέρες πιο μπροστά (Κυριακή 24/3/1946) στα Σέρρας πραγματοποιούνται δύο μεγάλες συγκεντρώσεις. H μία το πρωί, που είναι οργανωμένη από τα εθνικόφρονα κόμματα και η άλλη της Ενωμένης Δημοκρατικής Αριστεράς, που γίνεταί το απόγευμα σε δύο ταυτόχρονα εξοχικούς κινηματογράφους, τον «Έσπερο» και το «Ρεξ», στη διάρκεια των οποίων μιλούν στο μεν «Ρεξ» οι Τριανταφυλλίδης, Τσίτσουρας, Μανούσης καιΕυρ. Αθανασιάδης ενώ στον «Έσπερο» οι Σοφίτσης, Σιγανός και Κώστας Σοφιδιώτης. Είναι πάντως η εποχή που ύστερα από δέκα ολόκληρα χρόνια ο ελληνικός λαός θα πάει για πρώτη φορά, έστω και με προβλήματα, στις κάλπες. Ο προεκλογικός αγώνας στα Σέρρας όσο ζυγώνει η μέρα των εκλογών ολοένα και κορυφώνεται τόσο για εκείνους που θέλουν να πάνε να ψηφίσουν όσο και για τους άλλους, που διακηρύσσουν όπου βρεθούν και όπου σταθούν την αποχή από αυτές. Έτσι και από τις τοπικές εφημερίδες δεν λείπουν τα «προεκλογικά» σχόλια, όχι μόνο αυτά που τα χαρακτηρίζει μια κάποια δόση χιούμορ, αλλά και εκείνα που περιέχουν σοβαρές καταγγελίες για ανθρώπους που στη διάρκεια της κατοχής με τον άλφα ή τον βήτα λόγο είτε ανέχθηκαν, είτε συνεργάστηκαν με τους βούλγαρους κατακτητές, είτε βγήκαν πλούσιοι από αυτήν. Από την εαμική εφημερίδα «Νίκη» με ημερομηνία 19 Μαρτίου, αντιγράφουμε ένα σατιρικό προεκλογικό ποίημα που το υπογράφει κάποια…«σκνίπα» και έχει για τίτλο «Γιουπιγιάγια»:
«Ας το μάθουν οι παρατηρητές μας
Άγγλοι, Γάλλοι, Αμερικάνοι,
θα ψηφίσουνε οι πεθαμένοι
και δεν θα ψηφίσουνε οι ζωντανοί.
Και θα βγάλλουνε τον Σγουραμάνη
βουλευτή με …ξύλινους σταυρούς
για να πάψει πλέον να ουρλιάζει
και από το στόμα του να βγάζει αφρούς».
Στις 19 Μαρτίου δημοσιεύεται στις τοπικές εφημερίδες η προκήρυξη του κόμματος των «Αριστερών Φιλελευθέρων» που κάνει την εμφάνιση του στην πόλη και στο νομό Σερρών για πρώτη φορά και που την υπογράφουν οι Κ. Σοφιδιώτης (Δικηγόρος), Αντ. Παπαβασιλείου (Δικηγόρος), Αν. Σπυρίδης (Φαρμακοποιός), Αλκ. Στάγκος (Έμπορος) και Χαρ. Μανούσης (Δημοσιογράφος). Και ενώ στα χωριά της σερραϊκής περιφέρειας περιοδεύουν αυτές τις μέρες τα μέλη της αποστολής των ξένων παρατηρητών, οι λεγόμενες «κουκουβάγιες», οι αριστερές σερραϊκές εφημερίδες δημοσιεύουν οδηγίες προς τους εαμικούς αντιπροσώπους σχετικά με τις απαντήσεις που θα πρέπει να δίνουν αυτοί και τα συγκεκριμένα στοιχεία που θα πρέπει να καταθέτουν στους ξένους παρατηρητές. Ταυτόχρονα δημοσιεύονται καταστάσεις με… νεκρούς ψηφοφόρους που όμως, σύμφωνα με τις καταγγελίες τους, θα είναι… μέλλοντες ψηφοφόροι! στις εκλογές της 31ης Μαρτίου. Στις 20 Μαρτίου οι καλλιτέχνες Γ. Ρώης, Διονυσία Ρώη και Κ. Ντίνος δίνουν στο «Κρόνιον» θεατρική παράσταση υπέρ των μαθητικών συσσιτίων και στις 31 Μαρτίου γίνονται σε όλη τη χώρα οι πρώτες εκλογές ύστερα από δέκα χρόνια με το σύστημα της απλής αναλογικής. Από αυτές απέχουν κυρίως το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, καθώς και οι περισσότεροι Δημοκρατικοί (Γ. Καφαντάρης, Γ. Καρτάλης, Ι. Σοφιανόπουλος), ενώ παίρνουν μέρος εκτός από το κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τον Σοφούλη, οι Αγροτικοί και δύο τοπικοί συνδυασμοί στην Κρήτη, η βασιλόφρων δεξιά καθώς και η Εθνική Πολιτική Ένωση υπό τους Σοφοκλή Βενιζέλο, Γεώργιο Παπανδρέου και Π. Κανελλόπουλο.
Στις 29 Απριλίου 1947, μια μεγάλη πυρκαγιά στον κινηματογράφο «Πάνθεον» θα αποτεφρώσει την ελληνική ταινία «Η Μαρίνα» και θα προκαλέσει ζημιές εκατομμυρίων. Λίγο αργότερα θα ιδρυθεί ο μουσικογυμναστικός σύλλογος «Πανσερραϊκός», που κάνει έναρξη των δραστηριοτήτων του με την«επίκαιρον» επιθεώρηση «Περασμένα Μεγαλεία», σε μουσική διασκευή και διεύθυνση Λυκούργου Θεοδωρίδη και καλλιτεχνική διεύθυνση Γιάννη Αγγελίδη.
