1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α. Η Βουλγαρία την 1η Μαρτίου 1941, προσεχώρησεν εις τον Άξονα ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ – ΙΤΑΛΙΑΣ και επέτρεψεν την κάθοδον των Γερμανών εντός του εδάφους της, έναντι του ανταλλάγματος της Ελληνικής περιοχής από της κοιλάδος του Στρυμόνος και ανατολικότερο, προς έξοδον της εις το Αιγαίον.
Β. Η Ελλάς από εξαμήνου εμάχετο εναντίον των Ιταλών εις την Β. Ήπειρον. Παρά το γεγονός αυτό, καίτοι το μείζον των Δυνάμεων είχεν εμπλακεί και διεξήγε ένα επιτυχή αγώνα εις Ήπειρον, η Ελλάς χωρίς δισταγμόν, πιστή εις τας παραδόσεις της, απεφάσισε να αμυνθή έναντι και των Γερμανών, οιαδήποτε και αν ήτο η θυσία.
Γ. Η διεξαχθείσα εις την περιοχήν της στενωπού Ρούπελ μάχη έγινε από 6 έως 10 Απριλίου 1941 και αποτελεί μέρος του διεξαχθέντος αγώνος κατά μήκος της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου.
2. ΔΙΑΤΑΞΙΣ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ
Α. Γερμανικαί Δυνάμεις
1. Εις την Βουλγαρίαν είχον συγκεντρωθή αι Δυνάμεις της Δωδεκάτης Γερμανικής Στρατιάς, η οποία περιελάμβανε, το XVIII Ορεινόν Σώμα Στρατού, το ΧΧΧ Σώμα Στρατού, το XL Τεθωρακισμένου Σώμα Στρατού, την Πρώτην Τεθωρακισμένην Ομάδα (XI & XIV Σώματα), το XLI Τεθωρακισμένον Σώμα Στρατού και το L Σώμα Στρατού.
2. Οι παραταχθέντες έναντι των Ελληνικών δυνάμεων Γερμανικοί Σχηματισμοί ήσαν:
α) το XVIII Ορεινόν Σώμα Στρατού με την 5ην Ορ. Μεραρχίαν εις την περιοχήν Πετριτσίου, την 6ην Ορ. Μεραρχίαν εις Μελένικον, την 2αν Τεθωρακισμένην Μεραρχίαν μετά του 125ου Ανεξάρτητου ενισχυμένου Συντάγματος Πεζικού εις περιοχήν Μαριανουπόλεως και την 72αν Μεραρχίαν Πεζικού εις περιοχήν Νευροκοπίου.
β) Το ΧΧΧ Σώμα Στρατού με την 164η Μεραρχία Πεζικού εις περιοχήν Πασμακλή και την 50ην Μεραρχίαν Πεζικού εις περιοχήν Κριτζαλή.
γ) Το XL Σώμα Στρατού με την 9η Τεθωρακισμένη Μεραρχίαν, την 73ην Μεραρχίαν Πεζικού και την Σημαιοφυλακήν SS Αδόλφου Χίτλερ εις την περιοχήν Ντουμπνίτσης. Το XL Σώμα ενήργησε αρχικώς προς ΣΚΟΠΙΑ και είτα εστράφη προς Πότον και επετέθη δια Μοναστηρίου εναντίον των Ελληνοβρεττανικών δυνάμεων. Εις XL Σώμα προσετέθη και η 5η Τεθωρακισμένη Μεραρχία.
δ) Ως εφεδρεία της Δωδεκάτης Γερμανικής Στρατιάς, εις περιοχήν Φιλιππουπόλεως, διετίθεντο αι 46η και 76η Μεραρχίαι Πεζικού εκ των οποίων η μια δέον να θεωρηθή ότι ανήκε εις τας έναντι της Ελλάδος δρώσας δυνάμεις.
ε) Συνολικώς οι Γερμανοί διέθεσαν εναντίον της Ελλάδος (3) Τεθωρακισμένας Μεραρχίας, (2) Ορεινάς Μεραρχίας, (4) Μεραρχίας Πεζικού και (1) Εφεδρικήν, (2) Ανεξάρτητα ενισχυμένα Συντάγματα αντιστοιχούντα προς μίαν Μηχανοκίνητον Μεραρχίαν τους μη Μεραρχιακούς Σχηματισμούς τριών Σωμάτων Στρατού και τον όγκον του Πυρ/κού, Μηχανικού και Αντιαεροπορικού της 12ης Στρατιάς.
στ) Από πλευράς Αεροπορίας οι Γερμανοί διέθεσαν αρχικώς το VIII Σώμα Αεροπορίας όπερ διέθετεν 650 περίπου αεροσκάφη, άτινα ενισχύθηκαν δι’ ετέρων 576 αεροσκαφών του 4ου Αεροπορικού Στόλου, ως και έτερα 168 αεροσκάφη της Χ Αεροπορικού Σώματος.
3. Δια την διάνοιξιν της στενωπού Ρούπελ από Ρουπέσκο μέχρι Αγκίστρου διετέθη η 5η Ορεινή Μεραρχία και το 125ον Ανεξάρτητον Σύνταγμα. Ειδικώτερον, την επίθεσιν από Ρουπέσκο μέχρι Παληουρίωνες ανέλαβε η 5η Μεραρχία και εις Ρούπελ (Άγκιστρον) το 125ον ΣΠ ενισχυμένον δι’ ενός Τάγματος Πεζικού της 5ης Μεραρχίας και ενός Τάγματος Μηχανικού. Το Σύνταγμα τούτο είχε χρησιμοποιηθή εναντίον της γραμμμής Μαζινώ εις την Γαλλίαν. Αι διατεθείσαι δυνάμεις υπεστηρίζοντο υπό (200) αεροσκαφών.
Β. Βουλγαρικαί Δυνάμεις
1. Την προκάλυψιν του Ελληνοβουλγαρικού μετώπου είχον αναλάβει οι Βούλγαροι δια της VII Μεραρχίας Πεζικού εις την περιοχήν Σβέτι – Βρατς της Χ Μεραρχίας Πεζικού εις περιοχήν Ντοσπάτ και της 1ης Μεραρχίας Πεζικού εις περιοχήν Πασμακλή.
2. Αι Βουλγαρικαί Δυνάμεις δεν ενεπλάκησαν εις τον αγώνα.
Γ. Ελληνικαί Δυνάμεις
1. Την άμυνα της τοποθεσίας Μπέλες – Νέστος ποταμού είχον αναλάβει αι δυνάμεις του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ) αι οποίαι είχον διατεθή ως ακολούθως:
α) Η ΧΙΧ Μηχανοκίνητος Μεραρχία εις περιοχήν Κιλκίς
β) Η ομάς Μεραρχιών, αποτελουμένη εκ της XVIII & XIV Μεραρχιών Πεζικού, με την XVIII Μεραρχίαν από το Τριεθνές έως Μπέλες μέχρι του Στρυμόνος και την XIV από Στρυμόνος μέχρι των δυτικών προσβάσεων του υψιπέδου Κάτω Νευροκοπίου.
γ) Η VII Μεραρχία Πεζικού εις την περιοχήν Δράμας.
δ) Η ταξιαρχία Νέστου εις την περιοχήν Ξάνθης.
ε) Πλέον των ανωτέρω δυνάμεων υπήρχον (21) οχυρά ή συγκροτήματα οχυρών, της οχυρωμένης τοποθεσίας Μπέλες – Νέστος, επηνδρωμένα δια 8500 Αξ/κών και οπλιτών.
στ) Συνολικώς αι παραταχθείσαι δυνάμεις ανήρχοντο εις μιαν Διοίκησιν Ομάδος Μεραρχιών, (3) Μεραρχίας Πεζικού, (1) Ταξιαρχίαν Πεζικού και (1) Μηχανοκίνητον Μεραρχίαν ηλαττωμένης δυνάμεως. Αι δυνάμεις αύται ήσαν τεταγμέναι εν πρώτω κλιμακίω άνευ στρατηγικής τινός εφεδρείας.
ζ) Από πλευράς Αεροπορίας, η Ελληνική υφίστατο σχεδόν μόνο κατ’ όνομα, λόγω των μεγάλων απωλειών τας οποίας υπέστη εις την Β. Ήπειρον και του βραδέως ρυθμού αντικαταστάσεως των αεροσκαφών και των ανταλλακτικών. Η Βρεττανική Αεροπορία διέθετε (80) μόνον αξιόμαχα αεροπλάνα.
2. Την άμυνα της στενωπού Ρούπελ είχον αναλάβει:
α) Δυτικώς του Στρυμόνος ποταμού, η XVIII Μεραρχία Πεζικού με Στρατηγείον εις Ν. Πετρίτσι δια των δυνάμεων του Υποτομέως Ούλακος, υπό τον Σχην (ΠΖ) Καρπενισιώτην Γεώργιον και με ΣΔ εις ΔΕΤΣΙΣΤΑΝ. Ο Υποτομεύς Ούλακος περιλάμβανε το Ι/70 Τάγμα Πεζικού, (4) Λόχους του 81ου και 91ου Συνταγμάτων, δύο Πεδινάς Πυροβολαρχίας των 75, δύο Πυρ/χίας των 6 δακτύλων των (3) πυροβόλων εξάστη, ουλαμόν των 85 μακρών, (4) αντιαρματικά περιπόλια με πεδινά των 75 και τα Οχυρά ΙΣΤΙΜΗΝΗ, ΚΕΛΚΑΓΙΑ, ΑΡΠΑΛΟΥΚΙ & ΠΑΛΗΟΥΡΙΩΝΕΣ, ήτοι συνολικώς (2) Τάγματα Πεζικού συν Λόχος και (24) πυροβόλα ως και τας Φρουράς των Οχυρών.
β) Ανατολικώς του Στρυμόνος ποταμού η ΧΙV Μεραρχία Πεζικού με Στρατηγείον εις Σέρρας δια των δυνάμεων του Συγκροτήματος Σιδηροκάστρου υπό τον Σχην (ΠΖ) Ζησιμόπουλον Επαμεινώνδαν και με ΣΔ εις Σιδηρόκαστρον. Εις το Συγκρότημα Σιδηροκάστρου υπείγοντο:
1) Ο Δυτικός Υποτομεύς περιλαμβάνων το ΙΙ/81 Τάγμα Πεζικού, ένα Λόχον Προκαλύψεως και τα οχυρά ΡΟΥΠΕΛ και ΚΑΡΑΤΑΣ.
2) Ο Κεντρικός Υποτομεύς περιλαμβάνων ένα Λόχον Πεζικού, ένα Λόχον Προκαλύψεως και το οχυρόν ΚΑΛΗΣ.
3) Ο Ανατολικός υποτομεύς περιλαμβάνει το 41 Σύνταγμα Πεζικού, μείον Τάγμα και ένα Λόχον Προκαλύψεως.
4) Συνολικώς το Συγκρότημα Σιδηροκάστρου διέθετεν (3) Τάγματα Πεζικού και 64 πυροβόλα ως και τας φρουράς των οχυρών. ΡΟΥΠΕΛ, ΚΑΤΑΤΑΣ & ΚΑΛΗΣ.
3. ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ
6η Απριλίου 1941
1) Οχυρόν ΠΑΛΗΟΥΡΙΟΝΕΣ (ΝΙΝΑΚΙ)
α) Η επίθεσις ήρχισε την 0830 επί της κατευθύνσεως ΤΟΠΟΛΝΙΤΣΑ – Φυλάκιον 148 – Φυλάκιον 147 – Υψ. 205.
β) Από 0730 έως 0830 το οχυρόν υφίσταται σφοδρότατον βομβαρδισμόν δια Πυροβολικού και Αεροπορίας ο οποίος εσυνεχίσθη κατά διαστήματα καθ’ όλην την ημέραν. Ο εχθρός ανεχαιτίσθη προ της γραμμής των υψωμάτων 248 – ύψωμα 158.
γ) Πυροβόλα εφόδου κινούμενα επί ερπυστριών προσεπάθησαν να διεισδύσουν δια της παραλλήλως της Δυτικής όχθης του Στρυμόνος υπαρχούσης οδού, πλην όμως, ανεχαιτίσθησαν κατεστραφέντων τριών πυροβόλων εφόδου.
δ) Καθ’ όλην την ημέραν και την νύκτα συνεχίζονται αι προσπάθειαι των Γερμανών όπως διεισδύσουν και θέσουν πόδα επί του οχυρού, όλαι όμως αι απόπειραι τούτων ματαιούνται με σοβαρές απώλειες δια τους επιτεθεμένους.
2) Οχυρόν ΡΟΥΠΕΛ
α) Την 0515 εξεδηλώθη σφροδρός βομβαρδισμός δια Πυροβολικού, από δε της 0600 και δια αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως επερχομένων κατά κύματα 12-40 αεροσκαφών.
β) Την 0600 ήρχισε η διάβασις του ποταμού ΜΠΙΣΤΡΙΤΣΑ υπό του 125 ΣΠ με το πρώτο Τάγμα επί της κατευθύνσεως ΚΟΥΛΑ-ΠΡΟΜΑΧΩΝ-ΡΟΥΠΕΛ και το δεύτερον Τάγμα επί της κατευθύνσεως ΝΟΒΟ ΧΟΤΖΟΒΟ – ΚΑΠΝΟΤΟΠΟΣ – ΚΑΠΙΝΑ (ΝΙΝΑΚΙ) τα οποία και προωθήθησαν μέχρι της αποστάσεως των 200 μέτρων προ των οχυρών.
γ) Ο Λόχος Προκαλύψεως επιβραδύνας τον εχθρόν συνεπτύχθη Νοτίως ΚΑΠΙΝΑΣ. Η δε γέφυρα επί του ΜΠΙΣΤΡΙΤΣΑ ποταμού, μη καταστραφείσα υπό των τμημάτων προκαλύψεως, ανετινάχθη τελικώς δια ευστόχου βολής του Πυροβολικού.
δ) Μικρά τμήματα του εχθρού κατωρθώνουν να προσεγγίσουν την ΟΥΣΙΤΑ και να ανέλθουν επί του ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ, πλήν όμως εγένοντο αντιληπτά και εξουδετερώθησαν δια των πυρών.
ε) Ταυτοχρόνως (18) λέμβοι εφόδου εμφανίζονται κατερχόμεναι τον Στρυμόνα ποταμόν. Η προπομπός των εκ (3) λέμβων μεταφερουσών (14) οπλίτας υπό Αξ/κού ενεπλάκη εις το υπό την επιφάνειαν του ποταμού, συρμάτινον πλέγμα και καθηλώθη. Τα πληρώματα βληθέντα εκ της ΟΥΣΙΤΑΣ και των ΠΑΛΗΟΥΡΙΩΝΩΝ εφονεύθησαν ή επνίγησαν, αι δε λέμβοι εβυθίσθησαν. Ελάχιστοι διασωθέντες, καλυμβώντες συνενώθησαν μετά των προκεχωρημένων στοιχείων της Ι/125 Τάγματος. Αι λοιπαί λέμβοι ανέκρουσαν πρύμην.
στ) Το επιτιθέμενον ΙΙ/125 Τάγμα κατόρθωσε να διεισδύση μεταξύ ΡΟΥΠΕΛ και ΚΑΡΑΤΑΣ δια δυνάμεως Λοχου. Ο Λόχος απεδεκατίσθη τα δε υπολείμματά του κατηυθύνθησαν προς ΚΛΕΙΔΙ. Άλλοι δύο Λόχοι του αυτού Τάγματος, οι οποίοι ηκολούθουν τον αποδεκατισθέντα Λόχον, είχον την αυτήν τύχη, μικρά όμως τμήματά των κατόρθωσαν να διεισδύσουν και να κατευθύνουν προς το Ύψ. ΚΡΑΚΩΡ (ΤΣΟΥΚΑ). Οι λοιποί εφονεύθησαν ή ηχμαλωτίσθησαν.
ζ) Το διεισδύσαν τμήμα ανήλθεν επί του Υψ. ΚΡΑΚΩΡ (ΤΣΟΥΚΑ) την 1200 ώραν και ήρχισεν να παρενοχλή δια πυρών το ημέτερον Πυροβολικόν, το οποίον ήτο τεταγμένον εις την περιοχήν ΚΛΕΙΔΙΟΥ. Οι διεισδύσαντες Γερμανοί κατέλαβαν το ΚΛΕΙΔΙ την 1600 ώραν και εσυνέχισαν να παρενοχλούν το πυροβολικόν και κατά την διάρκειαν της νύκτας.
η) Προς εκκαθάρισιν των διεισδυσάντων Γερμανών απεστάλη ουλαμός Πεζικού από το Συγκρότημα Σιδηροκάστρου ως και Διμοιρία ελαφρών αρμάτων του 191 Μηχανοκίνητου Συντάγματος, πλην όμως δεν κατόρθωσαν να εκκαθαρίσουν το Γερμανικόν τμήμα. Εις την άμυναν των Γερμανών συνέτεινε και ο μόλις αφιχθείς επικαίρως 6ος Λόχος του ΙΙ/125 Τάγματος.
3) ΟΧΥΡΟΝ ΚΑΡΑΤΑΣ
Η εχθρική δράσις περιορίσθη εις βομβαρδισμούς δια πυροβολικού και αεροπλάνων.
4) ΟΧΥΡΟΝ ΚΑΛΗΣ
Υπέστη ένα μόνον βομβαρδισμόν από αέρος
5) Λοιπαί Δραστηριότητες
α) Την Νύκτα της 6 Απριλίου ο Διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ) ενέκρινε την σύμπτυξιν, πλην των φρουρών των οχυρών, της ΧVII Μεραρχίας εκ του ΜΠΕΛΕΣ εις την περιοχήν Νοτίως Στρυμόνος ποταμού περί το ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙΟΝ.
β) Διέταξε το ΙΙ/41 Τάγμα εις το ΑΧΛΑΔΟΧΩΡΙ να κινηθή και να καταλάβη το τμήμα της Ανατολικής όχθης του Στρυμόνος από την Γέφυρα Σιδηροκάστρου μέχρι ΡΟΥΠΕΛ.
γ) Αι απώλειαι του εχθρού υπήρξαν σοβαρώταται κατερρίφθησαν δε (3) αεροπλάνα από το αντιαεροπορικόν πυροβόλον του οχυρού ΟΥΣΙΤΑ.
7η Απριλίου 1941
1) Οχυρόν ΠΑΛΗΟΥΡΙΟΝΕΣ
Ουδεμία σοβαρά εχθρική ενέργεια εξεδηλώθη καθ’όλην την ημέραν πλην ανταλλαγής πυρών αυτομάτων όπλων και διαλειπόντων βομβαρδισμών μικράς εντάσεως από αέρος.
2) Οχυρόν ΡΟΥΠΕΛ
α) Την 0545 εκδηλούται σφοδρός βομβαρδισμός δια πυροβολικού και αλλεπάληλων σμηνών 30-40 αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως με κυρία προσπάθεια προς το κέντρον αντιστάσεως ΚΑΠΙΝΑ. Επακολουθούν αλλεπάλληλαι επιθέσεις μέχρι την νύκτα με σοβαρές απώλειες δια τον εχθρόν και χωρίς ούτος να κατορθώση να παραβιάση την τοποθεσίαν.
β) Δια την εκκαθάρισιν των Γερμανών εις την περιοχήν ΚΛΕΙΔΙ εκινήθησαν τας πρωϊνάς ώρας, εκτός του από της προηγουμένης διατεθέντος ουλαμού Πεζικού και έτερα τμήματα του Συγκροτήματος Σιδηροκάστρου δυνάμεως περίπου δύο Λόχων, ενισχυθέντα και δι’ ανδρών των δύο πυροβολαρχιών του ΚΡΑΚΩΡ. Οι επιδρομείς καταδιωκόμενοι εκ διαφόρων κατευθύνσεων και διαρκώς αποδεκατιζόμενοι, συνεκεντρώθησαν επί του υψώματος ΓΚΟΛΙΑΜΑ ένθα και οργάνωσαν κυκλικήν άμυνα. Η αποσταλείσα από της εσπέρας της προηγουμένης διμοιρίας αρμάτων δεν εχρησιμοποιήθη λόγω ακαταλληλότητος του εδάφους και την πρωϊαν επανήλθε εις την Μονάδα του. Κατά την διάρκειαν της ημέρας, οι Γερμανοί επί ΓΚΟΛΙΑΜΑΣ ανεφοδιάσθησαν από αέρος εις τρόφιμα, πυρομαχικά και υγειονομικόν υλικόν.
γ) Το ΙΙ/41 Τάγμα επιτεθέν από ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΟΥ προς ΓΚΟΛΙΑΜΑ (ΜΕΓΑΛΗ ΤΟΥΜΠΑ) την 1630 καθηλώθη εις απόστασιν 300 μέτρων από της κορυφής του υψ. ΓΚΟΛΙΑΜΑΣ.
δ) Το ΙΙΙ/41 Τάγμα δια επιθετικής ενεργείας από την περιοχήν Λόφου Λουτρών κατόρθωσε να εκδιώξη τα εχθρικά τμήματα και να εγκατασταθή από τους αυχένος μεταξύ ΓΚΟΛΙΑΜΑΣ (Μ. ΤΟΥΜΠΑ) και Λόφον ΛΟΥΤΡΩΝ και νοτιότερα.
3) Οχυρόν ΚΑΡΑΤΑΣ
Εβομβαρδίσθη κατά διαστήματα από αέρος και συνέλαβε δια των πυρών του εις τον αγώνα του ΡΟΥΠΕΛ.
4) Οχυρόν ΚΑΛΗΣ
Ουδεμίαν ενόχλησιν υπέστη.
5) Λοιπαί Δραστηριότητες
α) Κατά την διάρκειαν της 7ης Απριλίου ο εχθρός κατέλαβεν τα οχυρά ΙΣΤΙΜΠΕΗ – ΚΕΛΚΑΓΙΑ και ΑΡΠΑΛΟΥΚΙ και παρέκαμψε το οχυρόν ΠΟΠΟΤΑΙΒΙΤΣΑ.
β) Διετέθη το ΙΙ/91 Τάγμα εις Συγκρότημα Σιδηροκάστρου υπό της XVIII Μεραρχίας. Η δε XVIII Μεραρχία μετά την σύμπτυξίν της Νοτίως Στρυμόνος ανετίναξεν τας γεφύρας ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙΟΥ και την Σιδηροδρομικήν και οδικήν ΠΕΤΡΙΤΣΙΟΥ.
8η Απριλίου 1941
1) Οχυρόν ΠΑΛΗΟΥΡΙΟΝΕΣ
α) Ο αγών εσυνεχίσθη με την αυτήν έντασιν, αλλά, χωρίς αποτέλεσμα παρά τας επιμόνους προσπαθείας των Γερμανών.
β) Οι Γερμανοί μετά την εκπόρθησιν των οχυρών ΙΣΤΙΜΠΕΗ, ΚΕΛΚΑΓΙΑ και ΑΡΠΑΛΟΥΚΙ, ήρχισαν να επιτίθενται εναντίον του οχυρού ΠΑΛΗΟΥΡΙΟΝΕΣ και εκ της περιοχής ΒΑΣΑΝΟ. Τας νυκτερινάς ώρας εχθρικά τμήματα κατόρθωσαν να διεισδύσουν μεταξύ του Υψ. 368 – Υψ. 224 και να καταλάβουν θέσεις νοτίως του Υψ. 368, χωρίς τελικώς να κατορθώσουν να εκπορθήσουν το οχυρόν.
γ) Το επί ΓΚΟΛΙΑΜΑΣ (Μ. ΤΟΥΜΠΑ) Γερμανικόν τμήμα τη βοηθεία πυροβολικού και αεροπορίας ως και πυροβολικού ταχθέντος Δυτικώς του Στρυμόνος κατόρθωσε να αποκρούση επιτυχώς τας Ελληνικάς προσπαθείας εξουδετερώσεώς του.
δ) Η Διοίκησις του 41 Συντάγματος μετά των δύο Ταγμάτων του, τα οποία ανεπιτυχώς προσεπάθησαν την προηγουμένην να εκδιώξουν τους διεισδύσαντες Γερμανούς επί ΓΚΟΛΙΑΜΑΣ (Μ. ΤΟΥΜΠΑ) διετάχθησαν να επανέλθουν, το ΙΙ/41 Τάγμα εις ΑΧΛΑΔΟΧΩΡΙ και ΙΙΙ/41 Τάγμα ως εφεδρεία εις ΜΕΤΑΛΛΟΝ. Εις αντικατάστασιν των, η Ομάς Μεραρχιών διέθεσεν το ΙΙΙ/81 Τάγμα της XVIII Μεραρχίας.
ε) Το 41 Σύνταγμα εκινήθη την 0445 προς ΑΧΛΑΔΟΧΩΡΙ, υφιστάμενον δε καθ’ όλην την ημεραν βομβαρδισμούς από αέρος, αφίχθη τας απογευματινάς ώρας εις ΚΑΠΝΟΦΥΤΟΝ, όπου και πάλιν διετάχθη όπως επανέλθη εις περιοχήν Σιδηροκάστρου. Προς τον σκοπόν τούτον, διετέθη μικρός αριθμός οχημάτων και ούτω κατέστη δυνατή η επάνοδος του την νύκτα της 8ης προς 9ην Απριλίου.
3) Οχυρόν ΚΑΡΑΤΑΣ
Εβομβαρδίσθη κατ’ επανάληψιν από αέρος και δια πυροβολικού άνευ αποτελέσματος, συνέδραμε δε δια πυρών τον αγώνα του ΡΟΥΠΕΛ.
4) Οχυρόν ΚΑΛΗΣ
Πυρά παρενοχλήσεως καθ’ όλην την ημέραν, ουδεμία ετέρα δραστηριότης.
9η Απριλίου 1941
1) Οχυρόν ΠΑΛΗΟΥΡΙΟΝΕΣ
α) Εσυνεχίσθησαν αι μάταιαι προσπάθειαι των Γερμανών προς κατάληψιν του οχυρού, το οποίον ουσιαστικώς είχε περικυκλωθή υπό των Γερμανών. Το οχυρόν παρέμεινεν ακλόνητον.
β) Την 1730 ώραν, Γερμανοί κήρυκες κατέστησαν γνωστόν εις τον Διοικητή του οχυρού ότι υπεγράφη από πρωϊας εις Θεσσαλονίκην συνθηκολόγησις. Κατόπιν συμφωνίας, απεφασίσθη η εκεχειρία κατά την διάρκειαν της νυκτός και μέχρι της 0600 της επομένης προς λήψιν οδηγιών.
2) Οχυρόν ΡΟΥΠΕΛ
α) Υπέστη και πάλιν βομβαρδισμόν δια πυροβολικού και αεροπορίας, ο οποίος και ενετάθη από 1400 έως 1500. Έκτοτε κατέπαυσε πάσα εχθρική δραστηριότης και τα Γερμανικά τμήματα μετεκινήθησαν προς τα οπίσω εις κεκαλυμμένας θέσεις.
β) Την 1700 Γερμανοί κήρυκες εγνώρισαν τα της συνθηκολογήσεως και εζήτησαν την παράδοσιν του οχυρού. Συνεφωνήθη όπως επανέλθουν την 0600 της επομένης δια να λάβουν απάντησιν.
γ) Απόσπασμα του 41 Συντάγματος, υπό τον Διοικητήν του, το οποίον έφθασεν Βορείως Σιδηροκάστρου την 0130 της 9ης Απριλίου, ανέλαβεν την εκκαθάρισιν των Γερμανών επί του υψώματος ΓΚΟΛΙΑΜΑΣ (Μ. ΤΟΥΜΠΑ). Τούτο συνεκροτήθη εκ του ΙΙΙ/41 Τάγματος εξ ενός Λόχου και (2) Διμοιριών πολ/λων, του ΙΙ/41 Τάγματος εκ (2) Λόχων, του ΙΙΙ/81 Τάγματος, μιας διλοχίας εκ των ΙΙ/41 και ΙΙΙ/41 Ταγμάτων, ενός μηχανοκίνητου τμήματος, μιας ορειβατικής και μιας πεδινής πυροβολαρχίας και ενός ουλαμού των 6 δακτύλων.
δ) Την 0530 εξεδηλώθη επίθεσις του ΙΙΙ/81 Τάγματος εκ του λόφου ΛΟΥΤΡΩΝ και ΙΙΙ/41 Τάγματος την 0630 ώραν. Αμφότερα τα Τάγματα καθηλώθησαν και υπέστησαν απωλείας βομβαρδιζόμενα καθ’ όλην την ημέραν υπό πυροβολικού και αεροπλάνων. Δύο αντεπιθέσεις των Γερμανών απεκρούσθησαν. Ο αγών υπήρξε σκληρός καθ’ όλην την διάρκειαν της ημέρας και τας νυκτερινάς ώρας, χωρίς τελικώς να καταστή δυνατή η εξουδετέρωσις της νησίδος αντιστάσεως των Γερμανών.
3) Οχυρόν ΚΑΡΑΤΑΣ
Κατά τας πρωϊνάς ώρας εξετέλεσε πυρά προς όφελος του οχυρού ΡΟΥΠΕΛ εναντίον Γερμανικών τμημάτων αποπειραθέντων να υπερπάρουν τούτο εξ Ανατολών. Μετά την 0600 επεκράτησε ησυχία καθ’ όλην την ημέραν πλην αραιών βολών πυροβολικού των Γερμανών.
4) Οχυρόν ΚΑΛΗΣ
Ουδόλως παρενοχλήθη υπό του εχθρού.
10η Απριλίου 1941
1) Οχυρόν ΠΑΛΗΟΥΡΙΟΝΕΣ
Την 0900, Γερμανός Σχης προσήλθε δια την παραλαβήν του οχυρού. Ούτος συνεχάρη την φρουράν εκφράσας τον θαυμασμόν του δια την ηρωϊκήν αντίστασιν. Εν συνεχεία παρέλαβε τον Διοικητήν του οχυρού και τον οδήγησεν προ Γερμανικού Τάγματος το οποίον είχε παραταχθή έξωθεν του οχυρού δια να το επιθεωρήση. Τέλος, η Γερμανική σημαία ανυψώθη επί του Οχυρού, μόνο μετά την αναχώρησιν της Φρουράς του.
2) Οχυρόν ΡΟΥΠΕΛ
α) Ο Γερμανός Αξ/κός, ο εντεταλμένος να κανονίση τα της παραδόσεως του ΡΟΥΠΕΛ, μετά την συνθηκολόγησιν, αφού συνεχάρη τον Διοικητήν του οχυρού διεβίβασεν εις αυτόν τα συγχαρητήρια της διοικήσεως του και τον θαυμασμόν του δια την ηρωϊκήν αντίστασιν του οχυρού και ετόνισεν ότι δια τους Γερμανούς αποτελεί τιμήν και υπερηφάνειαν ότι είχον αντίπαλον ένα τόσον ηρωϊκόν στρατόν. Δια την Ελληνικήν οχύρωσιν, εδήλωσεν ότι αύτη εκρίθη υπό των Γερμανών ως ανωτέρα της οχυρώσεως της γραμμής ΜΑΖΙΝΩ και εφάμιλλος της οχυρώσεως της γραμμής ΖΙΓΚΦΡΙΝΤ.
β) Αι φρουραί των οχυρών ΠΑΛΗΟΥΡΙΟΝΕΣ, ΡΟΥΠΕΛ, ΚΑΡΑΤΑΣ και ΚΑΛΗΣ, μετά την συνθηκολόγησιν και την παράδοσιν των οχυρών, μετέβησαν εις Σέρρας, όπου και κατέθεσαν τον οπλισμόν των.
γ) Ο Διοικητής του 125 Γερμανικού Συντάγματος, κατά την συνάντησίν του μετά του Διοικητού του Υποτομέως ΑΓΚΙΣΤΡΟΥ Άν/χου Πλευράκη, του είπε “δεν θρηνώ ως στρατιώτης, διότι η θυσία ήτο επιβεβλημένη, αλλά ως άνθρωπος διότι εκ του Συντάγματος μου ολίγοι μόνον άνδρες απέμειναν“.
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
α. Η προς άμυναν ικανότης των έργων των οχυρών ΑΓΚΙΣΤΡΟΥ παρέμεινεν αμείωτος μέχρι της στιγμής καθ’ ήν ετέθη εν ισχύι το πρωτόκολλον παραδόσεως.
β. Αι ολιγάριθμοι Ελληνικαί δυνάμεις στερούμεναι Αεροπορίας και συγχρόνως μέσων ηγωνίσθησαν ανδρείως, με άφθαστον ηρωϊσμόν και πρωτοφανές πνεύμα αυτοθυσίας εναντίον του ισχυρότερου στρατού της εποχής και προκάλεσαν εις αυτόν σημαντικότατας απώλειας.
γ. Αι απώλειαι των επιτεθέντων κατά της οχυρωμένης τοποθεσίας XVIII Γερμανικού Στρατού ανήλθον κατά το χρονικόν διάστημα από 6-11 Απριλίου εις 555 νεκρούς, 2134 τραυματίες και 170 εξαφανισθέντας, μη συμπεριλαμβανομένων των Αξιωματικών.
δ. Η μάχη, καίτοι δύναται να χαρακτηρισθή ως αγών καταδικασμένος εκ των προτέρων, υπήρξεν αναγκαία δια την τιμήν των Ελληνικών όπλων, δια την συμβολήν των εις την τότε συμμαχικήν προσπάθεια, αλλά, και δια την μετά τον πόλεμον κατοχύρωσιν των Ελληνικών συνόρων και δικαίων
