Ο Ναός Αγίων Θεοδώρων που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης των Σερρών χτίστηκε στο όνομα των στρατιωτικών αγίων Θεοδώρων Τήρωνος και Στρατηλάτου. Σύμφωνα με μία εκδοχή (ιστορικού Π.Πέννα) ο ναός κτίσθηκε το 1124. Αναφορές στο ναό πρωτοσυναντά κανείς το 1321 σε χρυσόβουλο του Πρεσβυτέρου Ανδρόνικου του Β’.
Ο ιστορικός Γ.Καφταντζής αναφέρει ότι η αρχική κατασκευή του κτιρίου ανάγεται σε χρόνους παλαιοχριστιανικούς, ενώ σύμφωνα με μία ακόμη εκδοχή (του ρήτορα Θεόδωρου Πεδιάσιμου) ο ναός κτίσθηκε από τον Δεσπότη Θεόδωρο Αγγελο Κομνηνό σε ανάμνηση της μεγάλης νίκης κατά των Φράγκων έξω από την πόλη των Σερρών και την κατάργηση του φραγκικού κράτους της Θεσσαλονίκης. Σπουδαία ψηφιδωτά στόλιζαν το εσωτερικό του Ναού από τα οποία -ύστερα από την πυρκαγιά του 1913- καταστράφηκαν, εκτός από εκείνο που εικονίζει τον Απόστ. Ανδρέα και διακρίνονται τα χέρια του Απόστολου Λουκά.
Ο ρυθμός του ναού είναι μεγάλη Ορθογώνιος Βασιλική και σύμφωνα με μια παράδοση είναι κτισμένος πάνω σε ερείπεια άλλου παλιοχριστιανικού ναού. Ο κύριος ναός είναι διαιρεμένος σε τρία κλίτη από δύο σειρές κιονοστοιχιών. Εντός του ιερού παρουσιάζει όλα τα στοιχεία της Ελληνιστικής Βασιλικής.
Ο ναός υπέστη πολλές επισκευές και ανακαινίσεις, οι οποίες άλλαξαν σε πολλά σημεία την αρχική μορφή του. Η πρώτη ανακαίνιση έγινε από τον Μητροπολίτη Φίλιππο το 1430, ακολούθησαν οι επισκευές το 1700 επί Μητροπολίτη Ανθιμου που διέθετε μέρος των χρημάτων για την ολοκλήρωσή τους. 
Σύμφωνα με πλήνθινη επιγραφή στο νότιο τείχος του ναού, επισκευές έγιναν και το 1725. 
Μεγάλη καταστροφή υπέστη από την πυρκαγιά του 1849, κατά την οποία κάηκε το μεγαλύτερο μέρος της πόλης των Σερρών. Οι ζημιές ήταν τεράστιες, αφού κατέπεσε η στέγη, κάηκε το τέμπλο και καταστράφηκαν πολλά ψηφιδωτά. Διασώθηκαν μόνο ο δυτικός εσωνάρθηκας, ο κυρίως ναός και το Αγιο Βήμα. Τρία χρόνια αργότερα επιδιορθώθηκε, αλλά το τελικό χτύπημα το δέχθηκε στην πυρκαγιά του 1913.
Ο ιστορικός αυτός Ναός εγκαταλελειμένος στη φθορά του χρόνου απέκτησε την παλιά του αίγλη και μορφή μετά από μακροχρόνιες αναστηλωτικές και ανακαινιστικές εργασίες.
Τον Οκτώβριο του 1993 μια νέα σελίδα άνοιξε για τα πνευματικά και πολιτιστικά δρώμενα του τόπου μας, αφού η Παλιά Μητρόπολη (όπως και σήμερα ονομάζεται) δόθηκε ως προσκυνηματικός πλέον Ναός στις λατρευτικές ανάγκες των πιστών.
Σήμερα, το μεγαλόπρεπο αυτό στολίδι της τέχνης και του πολιτισμού δεν είναι ένα νεκρό κτίσμα της ιστορίας, αλλά μια δυναμική έπαλξη και ένα ζωντανό εργαστήριο πνευματικής καλλιέργειας και Ορθόδοξης μαρτυρίας του λαού.
Άλλες πηγές στο Internet:
